03.01.2012 13:23 W dniu 8 grudnia 2011 roku odbyło się w Warszawie międzyregionalne seminarium na temat: Regionalne Strategie Innowacji przegląd i analiza stanu wdrażania na 2011 r. Perspektywy przygotowań do polityki spójności na lata 2014 – 2020. Seminarium organizował Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warszawskiego w ramach projektu systemowego Nr POKL.08.02.02-14-001/09 pn. „Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza”. W seminarium wzięli udział przedstawiciele dziewięciu Urzędów Marszałkowskich z całej Polski, Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego, Wydziału Innowacyjności Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Mazowieckiego Obserwatorium Rynku Pracy a także przedstawiciele innych urzędów, instytucji oraz przedsiębiorstw. Seminarium prowadził dr hab. Stanisław Łobejko. W trakcie seminarium odbyły się wystąpienia przedstawicieli czterech Urzędów Marszałkowskich: województwa świętokrzyskiego, wielkopolskiego, małopolskiego oraz mazowieckiego. Pan dr Michał Klepka wystąpił z prezentacją zatytułowaną „RSI czyli myślenie w czasie przyszłym”, w której podzielił się z uczestnikami seminarium doświadczeniami w zakresie budowy, wdrażania i monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji w województwie świętokrzyskim. W swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie działań podejmowanych w tym województwie, ukierunkowanych na wybór pięciu specjalizacji, a więc koncentracja działań na wybranych kierunkach rozwoju innowacyjności regionu. Jest to zgodne z założeniami nowej Polityki Spójności na lata 2014-2020, która podkreśla znaczenia specjalizacji regionalnej w zakresie innowacji. W prezentacji wskazywano także na konieczność zwiększenia udziału przedsiębiorstw w finansowaniu sfery B+R, tak aby obecne proporcje (przewaga finansowania ze środków publicznych) uległy odwróceniu. Świętokrzyski System Innowacji został przedstawiony jako proces obejmujący pięć kolejnych etapów: nakłady, działania, produkty, rezultaty, oddziaływania. U podstaw logiki działania systemu leży podejście, zgodnie z którym nowoczesną gospodarkę tworzą nowoczesne firmy będące mnożnikowym efektem realizacji celów operacyjnych skoncentrowanych wokół czynników rozwoju innowacyjnego oraz wysiłku instytucji regionalnych i ich ewolucji. Przyszłość regionu świętokrzyskiego tworzy szereg elementów do których należy zaliczyć: wysoką jakość zasobów ludzkich w regionie, środowisko otwarte na innowacje, kompleksowa oferta usług dla firm o wysokiej wartości dodanej, oraz rozwinięte i konkurencyjne specjalizacje o dużym potencjale innowacyjnym. Do osiągnięcia takiego stanu w przyszłości konieczna jest atrakcyjna i praktyczna edukacja, profesjonalne instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorcza nauka, sprawna administracja ale także liderzy wśród przedsiębiorców. Zgodnie z przyjętą logiką przyszłości w regionie wytypowane zostały wiodące specjalizacje regionalne. W zakresie monitoringu strategii innowacji w regionie świętokrzyskim osiągnięto dobre wyniki na poziomie produktu, natomiast ciągle brakuje dobrego systemu monitoringu na poziomie rezultatów.
W kolejnym wystąpieniu zatytułowanym „RSI dla Wielkopolski 2010-2020 – od pomysłu do wdrożenia” Pani Elizabeth Duda przedstawiła doświadczenia regionu wielkopolskiego w zakresie wdrażania Regionalnych Strategii Innowacji. Wskazała na szereg ciekawych rozwiązań zastosowanych w regionie, jak chociażby oparcie Regionalnych Strategii Innowacji na szerokich społecznych konsultacjach oraz zastosowanym podejściu systemowym. Podejście systemowe pozwala podchodzić do rozwoju regionu jako rozbudowanego systemu społecznego, w którym Strategie Innowacji pełnią ważną rolę. Należy pamiętać, że każda zmiana strategii innowacji wpływa na pozostałe elementy tworzące system, a więc monitoring Regionalnych Strategii Innowacji powinien obejmować również obserwacje zmian we wszystkich elementach składowych systemu. Przykładem takiego innowacyjnego elementu systemu w regionie wielkopolskim może być działanie pod nazwą innowacyjny urząd, realizowany zgodnie z sentencją „chcesz zmienić kogoś zacznij od siebie”, w ramach którego zorganizowano szereg warsztatów dla pracowników urzędu marszałkowskiego oraz konkurs na najbardziej innowacyjny departament. Fundamentem nowej koncepcji polityki innowacyjnej regonu są szerokie konsultacje subregionalne, konsultacje z władzami regionu i urzędnikami oraz dyskusje i przemyślenia nad nowymi trendami w polityce innowacyjnej na świecie. W regionie wielkopolskim zwrócono uwagę na konieczność zachowania równowagi pomiędzy popytem i podażą innowacji. Działania podejmowane przez władze regionu wielkopolskiego mają na celu doprowadzenie w perspektywie roku 2020 do stanu, w którym Wielkopolska będzie regionem, w którym innowacyjność jest nieodłącznym elementem życia codziennego, pracy, nauki i kultury. U podstaw rozwoju regionalnego modelu innowacji znajdują się potrzeby przedsiębiorstw, których zaspokojenie zależy od współdziałania samorządów, sektora nauki, systemu edukacji oraz instytucji otoczenia biznesu. Wyznaczono trzy linie horyzontalne dla rozwoju regionu: przedsiębiorczość, innowacyjność oraz internacjonalizacja. W realizacji Regionalnych Strategii Innowacji konieczne jest efektywne współdziałanie trzech elementów: innowacyjnej administracji publicznej, innowacyjnego sektora publicznego oraz instytucji wdrażającej regionalną politykę innowacyjną. W ramach partnerstwa dla innowacji w regionie działa regionalne obserwatorium innowacji i rozwoju regionu. W regionie istnieje świadomość iż dla efektywnego wdrożenia i monitorowania Strategii Innowacji konieczna jest współpraca nauki z gospodarką oparta na nowoczesnym zarządzaniu, edukacja dla innowacji oparta na innowacyjnych szkołach i przedszkolach jak również proinnowacyjny samorząd lokalny tworzący klimat dla innowacji, co w konsekwencji zwiększa atrakcyjność inwestycyjną regionu, w szczególności w zakresie inwestycji wysoko zaawansowanych technologicznie. W tym wszystkim konieczny jest czynnik współpracy wielu elementów sfery innowacyjności regionalnej oparty na współpracy sieciowej wielu podmiotów.
W trzecim wystąpieniu noszącym tytuł „Wdrażanie Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Małopolskiego: doświadczenia i plany na przyszłość” Pani Agnieszka Bachórz zaprezentowała doświadczenia regionu małopolskiego we wdrażaniu Regionalnych Strategii Innowacji. Również tutaj, tak jak i w przypadku regionu wielkopolskiego podkreślone zostało znaczenie podejścia systemowego, polegającego na traktowaniu RIS jako elementu budowanego do tego celu Regionalnego Systemu Innowacji. Należy podkreślić, że jednym z celów tego systemu jest rozwój sieciowych form współpracy i wymiany informacji służących tworzeniu warunków do rozwoju gospodarki opartej o wiedzę. W regionie małopolskim stworzony został system zarządzania RSI, który tworzą: Zarząd Województwa, Biuro Monitorowania i Zarządzania oraz Eksperci. Dodatkowym elementem systemu jest Małopolska Rada Innowacji pełniąca funkcje doradcze dla Zarządu. W regionie małopolskim dużo uwagi przywiązuje się do zacieśniania współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a sferą badawczo-rozwojową. Temu celowi służą podejmowane w regionie działania, takie jak: Małopolski Festiwal Innowacji, Innowator Małopolski, Małopolski Inkubator Pomysłowości oraz Konferencja Nauka-Innowacje-Przedsiębiorczość. W regionie prowadzone są także prace nad realizacją monitoringu regionalnych strategii innowacji opartego na wskaźnikach poziomu innowacyjności regionu. Tworzony system monitoringu oparto na dwóch grupach wskaźników: strategicznych oraz operacyjnych. Część wskaźników to dane zastane pochodzące z wielu źródeł gromadzących dane jak np. GUS czy Regional Innovation Scoreboard. Pozostałe wskaźniki należą do grupy wskaźników monitorowanych na podstawie badań prowadzonych wśród przedsiębiorców. Na poziomie strategicznym wybrano 15 wskaźników odnoszących się do 3 celów strategicznych i umożliwiających monitorowanie stanu innowacyjności w regionie. Na poziomie operacyjnym wyznaczanych jest 38 wskaźników umożliwiających monitorowanie 19 Działań Programu Wykonawczego podejmowanych w ramach celów taktycznych Strategii. W Zarządzaniu rozwojem regionu pomocne są działające tam obserwatoria: Obserwatorium Polityki Rozwoju, Obserwatorium Gospodarki, Obserwatorium Polityki Społecznej oraz Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji. Punktem wyjścia do dalszych działań w regionie małopolskim jest przyjęta Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. To do niej będzie dostosowana Regionalna Strategia Innowacji oparta na idei Open Innovation oraz wybranych 10 kluczowych technologiach w oparciu o metody scenariuszowe (foresight). Planowane jest opracowanie średniookresowego Planu Wykonawczego dla Małopolskiej RSI, a także wdrożenie operacyjnej koncepcji implementacji i monitorowania tej strategii.
W kolejnym wystąpieniu zatytułowanym „Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza 2007-2015 – przedsięwzięcia i plany” Pani Małgorzata Rudnicka przedstawiła poziom zaawansowania prac nad wdrożeniem Regionalnych Strategii Innowacji na Mazowszu oraz nad stworzeniem systemu monitoringu Regionalnych Strategii Innowacji. Wskazała na podjętą przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego inicjatywę opartą na tworzeniu sieci ośrodków doradczych MSODI Mazowiecka Sieć Innowacji, która ma stanowić wirtualną platformę współpracy w zakresie innowacyjności pomiędzy przedsiębiorstwami a sferą nauki i techniki. Zakłada się, że MSODI będzie pełniło rolę „publicznego brokera” stymulującego innowacyjność w regionie. W kolejnych etapach planowane jest utworzenie Mazowieckiego Forum Instytucji Wsparcia Innowacyjności, prowadzenie portalu wiedzy oraz opracowanie i publikację cyklu poradników na temat innowacyjności. W ramach realizacji RSI Województwa Mazowieckiego realizowane są także takie projekty jak na przykład: Jestem aktywny – będę przedsiębiorcą orazChemclust – Poprawa zdolności innowacyjnych w europejskich klastrach chemicznych. W regionie mazowieckim rozpoczęto prace nad stworzeniem systemu monitoringu RSI. Przyjęto założenie, że system monitoringu będzie stanowił trwały i nieodłączny element Regionalnego Systemu Innowacyjności stanowiącego szeroki układ instytucjonalny umożliwiający współdziałanie regionalnych interesariuszy innowacyjności. Projektowany system monitoringu składa się z trzech elementów: źródeł informacji, systemu monitoringu oraz raportów i sprawozdań. W regionie mazowieckim podkreślono znaczenie podejścia strategicznego do wdrażania Regionalnych Strategii Innowacji oraz ich monitorowania, dzięki czemu możliwe będzie podniesienie poziomu kultury zarządzania strategicznego w zakresie rozwoju innowacyjnego. Na obecnym etapie prac nad systemem monitoringu pojawia się szereg pytań związanych ze strukturą systemu monitoringu, sposobem jego funkcjonowania, rodzajem i liczbą monitorowanych wskaźników a także, kto powinien być operatorem takiego systemu. W ramach seminarium Pani Iwona Trzcińska zaprezentowała dotychczasowe osiągnięcia w działalności Mazowieckiego Obserwatorium Rynku Pracy. Badanie pilotażowe prowadzone przez Obserwatorium były prowadzone na szczeblu powiatów, w sześciu wybranych powiatach województwa mazowieckiego. Były to obadania jakościowe ukierunkowane na rynek pracy, popyt i podaż oraz kwestie ilościowe i jakościowe. W ramach podejmowanych działań dokonano oceny sytuacji edukacyjnej zarówno pod względem ilościowym jak i jakościowym, oceniono aktywność instytucji na rynku pracy oraz popyt na pracę i jego determinanty a także wskazano na bariery w rozwoju przedsiębiorstwa związane z rynkiem pracy. Badanie przeprowadzone wśród pracodawców pozwoliło na sformułowanie oczekiwań przedsiębiorców w zakresie edukacji zawodowej na Mazowszu. Dodatkowo wykonano również diagnozę kondycji i potencjału rozwojowego formalnego kształcenia ustawicznego w województwie mazowieckim.
Ostatnie wystąpienie w ramach sesji plenarnych seminarium poświęcone było omówieniu europejskiej polityki spójności po roku 2013. Zaprezentowane zostały główne cele i założenia nowej polityki spójności oraz pokazano jakie zmiany są proponowane w odniesieniu do polityki dotychczasowej. Podkreślono, że o ile poziom nakładów w ramach nowej polityki spójności pozostanie utrzymany to zwiększy się nacisk na efekty realizowanych działań i projektów. Aby więc w nowym okresie finansowania 2014-2020 w pełni korzystać z możliwości finansowania jakie będzie umożliwiała polityka spójności konieczne jest posiadanie wdrożonych Regionalnych Strategii (Systemów) Innowacji oraz metod i narzędzi umożliwiających ocenę efektywności nie tylko na poziomie produktów (jak to miało miejsce dotychczas) ale także, w znacznie większym niż dotychczas stopniu na poziomie rezultatów. Narzędziem umożliwiającym powinny stać się tworzone systemy monitoringu Regionalnych Strategii Innowacji.
O dużym zainteresowaniu problematyką seminarium niewątpliwie świadczy burzliwa dyskusja, która odbyła się na jego zakończenie i stanowiła podsumowanie sesji plenarnych. Uczestnicy dyskusji podkreślali, że obecnie istniej pilna potrzeba wzmożenia wysiłków na rzecz tworzenia efektywnych systemów monitoringu Regionalnych Strategii Innowacji, w oparciu o podejście systemowe, obejmujące wszystkich interesariuszy sfery regionalnej innowacyjności, którzy tylko dzięki współdziałaniu będą sprostać wyzwaniom, jakie stawia przed nami najbliższa przyszłość. Zastanawiano się również nad koniecznością wyraźnego rozdzielenia kompetencji oraz związanego z tym finansowania innowacyjności pomiędzy szczeblem centralnym a regionalnym, wskazując na potrzebę podejmowania przez szczebel centralny zadań w zakresie rozwoju innowacyjnego wykraczających poza ramy regionu, jak na przykład rozwój badań podstawowych lub działalności innowacyjnej obejmującej wiele regionów. W dyskusji podkreślano konieczność dopracowania się grupy mierników dla pomiaru efektywności oraz skuteczności Regionalnych Strategii Innowacji, których w odróżnieniu wskaźników pomiaru poziomu innowacji ciągle brakuje. Jest to związane z tym, że o ile w przypadku pomiaru poziomu innowacyjności można ograniczyć się do wykorzystania istniejących mierników ilościowych to w przypadku Regionalnych Strategii Innowacji, takie wskaźniki ilościowe powinny być uzupełnione o wskaźniki jakościowe, mierzące tzw. efekty miękkie realizacji strategii. Dyskutowano również możliwość wykorzystania dotychczasowych doświadczeń Regionalnych Obserwatoriów jako elementu tworzonych systemów monitoringu RSI. Szeroki zakres dyskutowanych problemów, aktywny udział uczestników w dyskusji oraz zaprezentowane doświadczenia regionów w zakresie wdrażania ora monitorowania Regionalnych Strategii Innowacji wskazuje, ż cele postawione w założeniach do seminarium zostały zrealizowane. Na podstawie przebiegu seminarium można wskazać dużą potrzebę kontynuacji idei tego typu spotkań, umożliwiających wymianę doświadczeń i poglądów pomiędzy regionami, co przyczyni się do wzrostu efektywności podejmowanych działań w regionach oraz usprawni i przyspieszy tworzenie systemów monitoringu Regionalnych Strategii Innowacji.
Autor:
Stanisław Łobejko
