Wdrażanie oraz monitoring Regionalnych Strategii Innowacji – podsumowanie seminarium wraz z rekomendacjami w zakresie wdrażania systemów monitoringu Regionalnych Strategii Innowacji
W teorii zarządzania wyróżnia się dwa rodzaje kontrolingu: operacyjny oraz strategiczny. Monitoring operacyjny dotyczy krótkiego horyzontu czasowego (do dwóch lat) i jest ukierunkowany na zadania, procesy oraz zasoby i ich wykorzystanie. Monitoring strategiczny dotyczący długiego okresu czasu (ponad dwa lata) ukierunkowany na szansach i zagrożeniach mogących się pojawić w przyszłości. Proces tworzenia systemu monitoringu wymaga wykonania czterech podstawowych zadań:
- Zdefiniowania przedmiotu monitorowania.
- Określenia zakresu monitorowania.
- Wyboru wskaźników i narzędzi do monitorowania
- Organizacji procesu monitorowania.
Monitoring Regionalnych Strategii Innowacji dotyczy wszystkich poziomów ich realizacji, od operacyjnego do strategicznego. Ze względu na to, że w realizacji strategii wskazanej jest stosowanie podejścia systemowego monitoring powinien mieć charakter kompleksowy i być ukierunkowany na:
- przebieg i efekty poszczególnych zadań,
- realizację celów strategicznych,
- tworzenie się i funkcjonowanie regionalnego systemu innowacyjnego,
- poziomu innowacyjności w regionie,
- wpływu na rozwój regionu i jego konkurencyjność.
W doniesieniu do zadań realizowanych w oparciu o środki zewnętrzne monitorowanie przebiegu procesu realizacji oraz efektów jest częścią tego procesu i jest realizowane na rzecz instytucji finansującej. Pozostaje więc jedynie uzyskać dostęp do tych wskaźników oraz zapewnić ich porównywalność, gdyż różne instytucje finansujące w różny sposób definiują wskaźniki monitorujące zadania.
Jednym z ważnych celów strategicznych RSI jest stworzenie Regionalnego Systemu Innowacji wspierającego system powiązań organizacji i instytucji, podmiotów gospodarczych, innowatorów ukierunkowany na wspieranie innowacyjności w regionie.
Zadaniem monitoringu Systemu Innowacji w regionie jest śledzenie ewolucji procesów zachodzących w regionie, zarówno tych wspierających powstawanie i funkcjonowanie systemu jak i tych, które je utrudniają (hamują). W tym przypadku mniejszą rolę odgrywają wskaźniki uzyskiwane w badaniach bezpośrednich a bardziej przydatne są badania pośrednie oparte na analizach, ekspertyzach i spotkaniach dyskusyjnych (seminariach) organizowanych z przedstawicielami podmiotów tworzących system oraz władz regionalnych.
Ważnym zadaniem Systemu Monitoringu jest monitorowanie realizacji celów Regionalnych Strategii Innowacji. Do jego realizacji wskazane jest wyodrębnienie podsystemów, które tworzą: sektor przedsiębiorstw, system szkolnictwa wyższego, jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych oraz systemy instytucjonalnego wsparcia innowacyjności.
Rekomendacje
- W systemie monitoringu Regionalnych Strategii Innowacji należy wykorzystać wskaźniki realizacji oraz efektów wyznaczane w ramach monitoringu zadań finansowanych przez instytucje zewnętrzne. Aby tego dokonać należy dokonać przeglądu i inwentaryzacji stosowanych obecnie oraz propozycji mierników dla nowego okresu finansowania 2014-2020 a następnie stworzenia narzędzi i procedur pozwalających na ich integrację w jednej, wspólnej bazie danych.
- Należy dokonać przeglądu oraz dokonać wyboru wskaźników dostępnych w istniejących bazach danych statystycznych (GUS, Eurostat, NSRR) pod kątem możliwości ich wykorzystania do monitoringu RSI.
- Zgłosić propozycje wskaźników dostosowanych do specyfiki regionu, które mogłyby stanowić element systemu monitoringu innowacyjności w regionie.
- Zdefiniować system monitoringu określając jego elementy, instytucje tworzące system oraz go nadzorujące. Sprawdzić czy pomiędzy elementami systemu oraz stosowanymi miernikami nie występuję zjawisko redundancji.
- Funkcjonowanie systemu monitoringu wiąże się z kosztami. Konieczne jest określenie poziomu nakładów finansowych niezbędnych do jego utworzenia a następnie funkcjonowania oraz skąd będą pochodziły fundusze i czy będzie możliwe zapewnieni ciągłości finansowania.
- Ze względu na specyfikę innowacyjności jako zjawiska gospodarczego i naukowo-technicznego obserwacja zmian jakie w nim zachodzą powinna być dokonywana w okresach dłuższych niż jeden rok, na przykład w cyklach dwuletnich. Dotyczy to w szczególności mierników dodatkowych w stosunku do grupy mierników standardowych obliczanych przez Urzędy Statystyczne w okresach rocznych i krótszych.
- System Monitoringu ze względu na długookresowy horyzont monitorowanych strategii powinien mieć wbudowany mechanizm wskazujący na konieczność dokonywania korekt zarówno w zakresie celów strategicznych jak i realizowanych zadań. Mechanizm ten powinien bazować na wskazywanych przez System Monitoringu nowych szansach oraz zagrożeniach. Dzięki temu będzie to system o wysokim stopniu adaptacyjności do zmieniających się warunków otoczenia, zarówno bliskiego jak i dalszego.
- W procesie tworzenia Systemu Monitoringu należy wykorzystać podejście sieciowe, w którym podmioty tworzące Regionalny System Innowacji współpracują ze sobą tworząc sieć wzajemnych powiązań.
- Przy projektowaniu Systemu Monitoringu Regionalnych Strategii Innowacji należy zwrócić uwagę aby jego konstrukcja zapewniała możliwość porównań z innymi regionami zarówno w Polsce jak i na świecie. System Monitoringu powinien posiadać cechy wspólne z systemami stosownymi w innych regionach na świecie, zwłaszcza na terytorium UE, co ułatwi prowadzenie analiz międzyregionalnych.
- Monitoring Regionalnych Strategii Innowacji powinien być realizowany w ramach wspólnej platformy internetowej opartej na technologii Web 2.0, na wzór unijnej platformy RIM (Regional Innovation Monitor), otwartej na współpracę z innymi platformami internetowymi oraz bazami danych, informacji oraz wiedzy.
Autor:
Stanisław Łobejko